Trước đây vài chục năm, từ thành thị đến thôn quê thường dùng bồ kết để gội đầu. Có thể nấu mà có thể chỉ cần phơi nắng rồi ngâm nước vẫn dùng gội được. Cũng được dùng để giặt quần áo, nhất là các loại len, sẽ không bị ố.

Nếu dùng bồ kết để gội đầu, vừa sạch vừa đẹp tóc mà còn trị được chốc lở đầu.

Lấy độ 10 quả bồ kết, cho thêm một ít là ổi (hoặc lá chè xanh, hoặc nụ sim, không có cũng được) và 1 lát gừng rồi nấu nước mà gội, chỉ 3-4 lần là khỏi hẳn. Có thể cắt bớt tóc trước khi đội. Nếu không muốn dùng phương pháp gội đầu thì cũng vẫn dùng 10 quả bồ kết, nướng lên cho giòn rồi bỏ hột, tán ra thành bột mịn mà rắc lên, cứ như là rắc bột (xuyn-pha-mít) mua ở nhà thuốc Tây mà lại công hiệu hơn.

Dùng bột này để trị đau răng, sâu răng cũng kết quả (chấm bột vào răng đau)

Bồ kết là loại cây gỗ cao đến 5-7m và trên thân có những chùm gai cứng phân nhánh. Trước đây cây vừa mọc hoang vừa được trồng. Sau này, thì rất nhiều nơi đốn bỏ vì cho rằng cây chiếm chỗ mà không giá trị kinh tế (chỉ còn một tỷ lệ rất nhỏ là còn mua bò kết để gội đầu, hầu hết là dùng các dầu gội đầu tổng hợp, kể cả các vùng nông thôn).

Ngoài các công dụng nêu trên thì bồ kết còn dùng làm thuốc trong một số trường hợp sau

Bị trúng phong hôn mê, dùng quả bồ kết (cả hột) đốt cháy tán bột, thổi 1 tý vào mũi thì hắt hơi tỉnh lại (khái khiếu, trừ phong).

Nếu trúng phong mà bị đờm rãi lên nhiều nghẹt cổ khò khè thì dùng hột bồ kết đốt tồn tính hoà với nước cho uống. Thường là sẽ nôn ra hết đờm.

Nếu bí đại tiện, trướng bụng nặng nề thì cũng dụng bột than bồ kết, quậy với tý nước rồi lấy bông tấm nước mà áp chặt vào hậu môn sẽ trung tiện được và sau đó cả đại tiểu tiện cũng thông.

Nếu đặt thuốc sâu vào trong thì cũng trị được giun kim (loại này sống ở đoạn cuối ruột và thường đến tối khi trẻ đã nằm trên giường ấm áp thì chui ra đẻ trứng, gây ngứa ngứa vào lúc đó)

Đặt thuốc bồ kết vào hậu môn cũng còn được dùng để cứu người chết đuối mà mỏ ác còn hơi ấm. Khi đó, để đưa được chất thuốc vào nhiều – nhanh, dùng bột bồ kết gói vào trong vài mỏng (hoặc loại giấy mỏng dai- để đặt thuốc vào được mà thuốc ngấm qua giấy vào mạch máu hậu môn cũng đễ dàng). Người nào làm hô hấp nhân tạo, hoặc chích thuốc “trợ tim” thì vẫn cứ làm.

Trị lỵ amip thì dùng bột bồ kết và phèn phi, lượng bằng nhau, uống mỗi ngày 2 lần, lần 1 gam (bồ kết cho bột như “xà bông”, thì phèn phi đối trị tánh này dễ uống hơn.

Bồ kết hơi độc nên không được dùng lâu dài. Có thai thì hoàn toàn không nên (trờ trường hợp cấu cấu nói trên).

TK   –

(Sưu tầm)